خط خطی در نقاشی کودکان و اهمیت آن در پرورش خلاقیت هنری

ارزش خط خطی های به ظاهر بی معنی

خط خطی در نقاشی کودکان شروع مرحله ی نوشتن و خواندن است. به جز اولین قدم هایی که کودک برای راه رفتن بر می دارد، هیچ مرحله‌ای از رشد او مهم‌تر از اولین خطوطی نیست که روی کاغذ می کشد. این علامت ها و خطوط نامنظم نقطه ی شروع یک عمر نوشتن و طراحی است. این دو مرحله ی پایه، در حدود یک سالگی کودک اتفاق می‌افتند. والدین، به این نکته اکتفا نمی کنند که مدادی را در اختیار کودک خود قرار دهند. اگر بگذاریم بچه ها با معیارهای کاملا مشخص و با آزادی کامل با مواد اولیه ی  هنری کار کنند، از ذهنی فعال برخوردار خواهند شد که می تواند مشکلات را حل کند. خط خطی های اولیه ی بچه‌ها بی معنی نیستند، بلکه مستقیما به رشد توانایی خواندن و نوشتن آن ها منجر می شوند.

آنچه بچه ها می کشند فقط خطوط در هم و بر هم نیست، بلکه اساس خواندن، نوشتن و طراحی در مراحل بعدی است. برای آنکه بر فعالیت‌های هنری مناسب، پیگیر و برنامه ریزی شده ی فرزندتان نظارت داشته باشید لازم نیست خودتان هنرمند باشید؛ همانطور که برای مراقبت از سلامت فرزندانتان لازم نیست پزشک باشید. بچه ها در هنرشان نوعی صداقت و اعتماد به کار می‌گیرند که باعث می شود کم کم به کشفیات و موفقیت‌هایی دست یابند. به جای آنکه بچه‌ها را مجبور کنیم مانند بزرگتر ها طراحی  و نقاشی کنند، باید بزرگسالانی پرورش دهیم که هنوز ظرفیت طراحی و نقاشی کردن مانند کودکان را داشته باشند.

هنر و توانایی حل مساله

هنر مشکلاتی را پیش روی بچه ها قرار می دهد که می توان آنها را با بی نهایت روش صحیح حل کرد. اگر آزادی، کنجکاوی، علاقه و حس ماجراجویی که بچه ها در برخورد با هنر دارند، از بین برود، دیگر به آسانی به دست نمی آید. کودکانی که از ابتدا هنر را به صورت یک اثر کپی برداری شده می بینند، به ندرت می توانند روحیه ی خلاقی را که برای آفرینش آثار هنری بدیع و عالی و تفکری مستقل مورد نیاز است، به دست آورند.

ارزش و بهای هنر را دریابید

نقش اصلی بسیاری از والدین محدود کردن و انتقاد از فعالیت‌های هنری بچه‌ها است. والدین، کارکنان مهدهای کودک و مربیان باید به اهمیت خط خطی کردن پی ببرند. تنها در صورتی که این افراد به این فعالیت به عنوان یک کار با ارزش بنگرند، می توان شرایط بسیار خوبی را ایجاد کرد که منجر به یادگیری شود. گرچه جوهره ی  واقعی خلاقیت چیزی است که به سختی به دست می آید اما به طور قطع همانطور که نویسنده کتاب هنر برای لذت آن می گوید خلاقیت بیشتر یک گرایش است نه توانایی و استعداد. مسلم است که بچه ها نیاز دارند هنر خاص خود را خلق کنند و کامل کردن کارهای هنری ساخت بزرگسالان برای آنها هیچ نفعی ندارند، اگر آنها را مجبور به کاری کنیم که آمادگی آن را ندارند، از این که نیازهایشان  را سرکوب کرده ایم رنج می برند.

ما می ‌خواهیم موضوعات مختلف را تفکیک کنیم و به هنر به عنوان پدیده‌ای کاملاً مجزا از نوشتن و ریاضیات فکر کنیم. بچه ها در حالی که با مواد هنری کار می‌کنند، قطعه گلی را به یک مدل اضافه می کنند، از آن جدا می کنند یا سعی می‌کنند با جابجایی قطعه ای تناسب شکلها را برقرار سازند، واقعیت های ریاضی و علمی را می آموزند. کودکی که از سنین پایین در معرض فعالیت های مثبت خلاقانه ی هنری است و اجازه دارد آزادانه و به طور طبیعی رشد کند( در حالی که بزرگسالان به جای نشان دادن مسیر، مشوق او هستند)، در زمان مناسب به راحتی شروع به نوشتن می کند و از هنر همچنان به عنوان ابزار بیان شخصی استفاده خواهد کرد.

خط خطی در نقاشی کودکان و ترسیم خطوط نوشتن

خطی خطی در نقاشی کودکان، به مرور آن ها را با نشانه هایی که بعدها در خواندن و نوشتن به آنها نیاز دارند آشنا می کند. تحمیل نقاشی های بزرگسالانه به کودک، تشویق زودرس کودک به طراحی و نقاشی، ارائه  کتاب های رنگ آمیزی و تشویق او به این که رنگ ها از خطوط بیرون نزنند و بزرگسالانی که خط خطی های کودک را مورد تمسخر قرار می دهند باعث شوند کودک در مرحله انتقالی نوشتن دچار مشکل جدی شود.

کودکانی که از خط خطی کردن باز داشته می شوند، اعتماد به نفس خود را در توانایی بیان احساس خویش از طریق هنر از دست می‌دهند و در واقع فاقد این توانایی می شوند. در بسیاری از مهدکودک ها تاکید می‌کنند که کودکان ۱ تا ۴ ساله برای جشن ها کارهایی  را شبیه مدل های خاصی انجام دهند و به این ترتیب مانع از رشد طبیعی آن ها می شوند در نتیجه دانش آموزانی خواهیم داشت که در مورد ارزش هنر خود مطمئن نیستند. چنین دانش آموزانی اغلب در خواندن و نوشتن نیز مشکل دارند.

کودکانی که دچار ناتوانی در یادگیری هستند، در هر سنی از تجربیات هنری خلاقانه بیشترین بهره را می‌برند، اما به احتمال زیاد والدینشان طرح هایی با ساختار های پیشرفته مانند کپی کردن یا رنگ آمیزی داخل تصاویر به آنها می‌دهند که ظرفیت خلاقیت آنها را بی ارزش می کند.

دستورالعمل هایی که به کودک داده می شود نباید در مورد شکل نهایی تصویر باشند. شئ یا تصویر ساخته شده باید کاملا متعلق به کودک باشد. تحسین موفقیت‌های این کودکان به آنها کمک می‌کند تا خود و احساس خودشان را بهتر بشناسند.

خلاقیت ربطی به هوش بالا ندارد و افراد باهوش نیز الزاما خلاق نیستند. افرادی با ضریب هوشی پایین ممکن است خلاق باشند یا نباشند و این بستگی به آن شخص خاص  دارد.

خلاقیت مربوط به طرز فکر است. تفکر خلاق شامل نگرش نو و ایده های بکر است. بچه ها می توانند از طریق فعالیت‌های مختلف ترغیب شوند که مشکلات خود را حل کنند و با اعتماد به نفس موقعیت های جدید را کشف نمایند. پرورش چنین تفکری در سنین پایین بسیار اهمیت دارد. بچه ها در ماههای اول عمرشان الگوهای رفتاری خود را شکل می‌دهند و نگرش والدین عامل مهمی در این زمان است. برخی از سه ساله ها مواظب هستند تا کثیف نشوند، در حالی که دیگران با شهامت، اعتماد به نفس و کنجکاوی زیرکانه ای نقاشی می‌کنند.

خط خطی کردن و تجربیات طراحی آزاد احتمالاً مهمترین فعالیت‌های هنری هستند که کودک به آنها می‌پردازد. هنر برای بچه ها حسی از تجربه و هیجان است. وقتی متوجه اهمیت فعالیت هنری برای کودکان شوید، او را تشویق خواهید کرد که هرچه بیشتر به این فعالیت بپردازد. یکی از راه‌های انجام این کار ایجاد یک کارگاه هنری در خانه است. با تعیین کردن فضای خاص در خانه برای کارهای هنری نشان می‌دهید که این کار برای شما ارزشمند است. همچنین با این کار زندگی شما راحت تر خواهد بود زیرا هر بار که فرزندتان می خواهد نقاشی کند، مجبور نیستید وسایل او را بچینید و در پایان کار آن محل را تمیز کنید. تمام مواد هنری  را به همراه مقداری دستمال کاغذی در آن کارگاه قرار دهید.

بسیاری از طرح های کودکان که می تواند قوه ی  خلاقه ی قابل توجهی را در کودک پرورش دهد با دخالت ضعیف بزرگسالان بی‌نتیجه می‌ماند. رنگ کردن و نقاشی روی تخم مرغ یکی از این ایده هاست. حتی  بچه‌های کوچک نیز می‌توانند روی تخم مرغ را با مداد شمعی خط خطی کنند و آن را داخل رنگ بگذارند. والدینی که به اهمیت و نقش هنر مفهومی کودکان پی برده‌اند، گاهی لازم می دانند که تمیزی و مرتب بودن خانه را فدا کنند. آنها می‌دانند چه زمانی توصیه‌هایی کنند که استفاده از مواد مختلف را هر چه بیشتر در کودک برانگیزند. وقتی کودکی به راحتی از یک ماده استفاده می‌کند.

رهنمودهایی در جهت رشد خلاقیت هنری

زمان آن است که مواد هنری دیگری را ارائه کنید. مواد هنری اولیه که کودک با آنها آشنا است و به راحتی از آن ها استفاده می کند، معمولاً بیشتر عامل تفکری بدیع و رفتاری خلاقانه است تا انواع مختلف مواد هنری جدید و گران قیمت. بچه ها باید همه پنج روش اصلی  هنر را تجربه کنند: طراحی، نقاشی، کلاژ، چاپ و پیکره سازی. پیشنهادهایی که به کودکان ارائه می کنید همیشه نباید به صورت کلامی باشد. هر گاه در طرحی به این نکته اشاره شده است- مثلاً کودک باید قسمتی از طرح را به رنگ قرمز در آورد- چنانچه فرزندتان تصمیم گرفت از خلاقیت نشان دهد مثلاً قسمتی را که باید به رنگ قرمز در آورد با مداد آبی خط خطی کرد نباید مانع او شوید. کودک بر اساس اهداف خود پیش می‌رود و شما باید به او بازخورد مثبت بدهید لازم است این طرح‌ها به عنوان نقطه شروع بنگرید( نه آنکه آنها را به  صورت هدف در نظر بگیرید). کودکی که در هنگام خط خطی کردن چیزی را روی طراحی خود می چسباند، آن را پاره می کند، یا به جای کار کردن روی کاغذ، روی میز یا کف زمین به کار خود ادامه می دهد، نمونه ی  اولیه ی  روند تفکر خلاق را بروز می دهد. هرگز به کودک خود کتاب های رنگ آمیزی و طرح هایی که با وصل کردن نقطه ها به هم به وجود می آیند ندهید. این وسایل تاثیر معکوس دارند و بچه ها به سرعت به آنها وابسته می شوند. استفاده از این ابزارها به صورت ناخودآگاه اعتماد به نفس و لذت ساختن کارهای منحصر به فرد را از بچه ها می گیرد. والدینی که برای خوشایند کودکانشان برای آنها نقاشی می کنند نیز همین تاثیر مخرب را دارند. کارهای هنری که به شکل انسان، حیوان یا نشانگر زمان های خاصی از سال هستند، تحت نظارت سرکوب کننده ای صورت می‌گیرند. در فعالیت‌های گروهی اگر آثار همه بچه ها شبیه هم باشد می توان گفت که هیچ تجربه ی هنری صورت نگرفته است. تولید اثر هنری به صورت خط تولید، هیچ ارزشی ندارد و انجام ندادن آن بهتر است. با مداخله هایی مانند  «اصلاح کردن» یا  «کمک کردن» تفکر خلاق کودک را تضعیف می کنیم.

1

0